Hospitacja jest – jak dotąd – najlepszym sposobem uzyskiwania informacji o poziomie pracy nauczyciela, jego umiejętnościach i doskonalenie działania placówki, jest więc ważnym ogniwem strategii kierowania każdego dyrektora.
Celem hospitacji diagnozującej jest:
q Diagnozowanie – wiedzy, umiejętności, postaw uczniów z wykorzystaniem ogólnie przyjętych lub wypracowanych w szkole standardów,
q Ocenianie – hospitacja ma służyć gromadzeniu informacji o pracy nauczyciela w celu dokonania oceny jego pracy,
q Inspirowanie – hospitacja ma inspirować i wspomagać nauczyciela w spełnianiu wymagań w zakresie jakości pracy szkoły i podejmowaniu nowatorstwa pedagogicznego.
Ogólnie hospitacji przypisuje się następujące podstawowe funkcje:
q Kontrolno- oceniające, związane z dokonywaniem oceny pracy nauczyciela,
q Doradczo – doskonalące, związane z doskonaleniem warsztatu metodycznego, którym posługuje się nauczyciel. Charakterystyczne dla hospitacji pełniących takie funkcje jest tworzenie tematyki hospitacyjnej nawiązującej do zasad nauczania. W wyniku tej hospitacji wydaje się zalecenia lub formułuje wnioski pohospitacyjne w zakresie umiejętności metodycznych nauczyciela.
q Diagnozujące, skoncentrowane na obserwacji uczniów, ich wiedzy i umiejętności.
- Zagadnienia hospitacyjne są ściśle sprzężone z realizowanymi w szkole koncepcjami pedagogicznymi, planem rozwoju szkoły, standardami wymagań i osiągnięć. Tematyka tak pojętej hospitacji nie dotyczy zasad, czy metod nauczania, ale wynika z zamierzeń pedagogicznych prowadzących do zmian w szkole. Tak więc tematyka hospitacji jest różna w różnych szkołach, corocznie zmieniana stosownie do przyjętych standardów i kolejnych faz realizacji zamierzeń pedagogicznych.
- Nauczyciele tworzą narzędzia do procedur hospitacyjnych. Narzędzia te mogą przyjąć np. postać zestawu oczekiwań wobec uczniów, tak aby podczas hospitacji zdiagnozować wiedzę i umiejętności uczniów w danym zakresie. Są one tworzone w oparciu o plany nauczania i podstawę programową przez zespoły przedmiotowe nauczycieli.
Drugą grupę narzędzi może tworzyć Zespół ds. mierzenia jakości pracy. Narzędzia te wykorzystuje się podczas diagnozowania wybranych obszarów, czy dziedzin działalności szkoły lub placówki.
Z wypracowanymi narzędziami należy zapoznać wszystkich nauczycieli ponieważ powinny one posłużyć do ustalenia wskaźników w pracy z uczniami, oraz uświadomić co należy osiągnąć w perspektywie najbliższych miesięcy i roku szkolnego.
- Termin hospitacji podczas której ma nastąpić prezentacja osiągnięć wiedzy i umiejętności uczniów w określonym zakresie zamierzenia pedagogicznego ustala nauczyciel.
- Przed hospitacją diagnozującą należy odbyć rozmowę przedhospitacyjną. Celem tej rozmowy jest:
q ustalenie terminu i listy zaproszonych gości,
q wskazanie przez nauczyciela co będzie przedmiotem diagnozy – standardy i kryteria,
q zebranie informacji o klasie pod kątem diagnozowanych standardów,
q wspólne przygotowanie arkusza diagnostycznego.
- Lekcja lub zajęcia mają charakter popisu wiedzy i umiejętności uczniów. Powinny mieć wyjątkowo uroczysty charakter i oprawę. Mogą być zaproszeni rodzice oraz zainteresowani nauczyciele. Spotkanie to ma w pełni obrazować podstawowe znaczenie terminu „hospitować” (od łacińskiego hospitari – przychodzić w gościnę).
- Scenariusz zajęć musi być dokładnie przemyślany, tak aby uczniowie mogli w jak najlepszym stopniu wykazać się wiedzą i umiejętnościami, a nauczyciel wykazał jak najlepszą realizację standardów.
- Rozmowa pohospitacyjna jest spotkaniem nauczyciela i gości. Podsumowanie i pierwsza ocena zajęć może rozpocząć się już w klasie w obecności wszystkich. Można wyrazić pozytywne odczucia po prezentacji osiągnięć uczniów.
- W trakcie spotkania omawiane są mocne i słabe strony pracy uczniów, a początek temu mogą dać samooceny własne zaproszonych uczniów, ich wypowiedzi co im się udało, a nad czym muszą popracować. Swoje opinie przedstawiają rodzice, nauczyciele i inni zaproszeni goście. Bardzo istotna jest wypowiedz hospitowanego nauczyciela, powinna ona również zawierać wskazania dalszych oczekiwań wobec uczniów.